გამოცემა „The Nation” ესაუბრა პოლიტიკის თეორეტიკოსს ტრამპის შემდგომი პერიოდის მრავალგანზომილებიან კრიზისზე, მკვლევრებისა და უმაღლესი განათლების სფეროს წარმომადგენელთა მორალურ და ინტელექტუალურ ვალდებულებებზე.
ინტერვიუერი: დენიელ შტაინმეც-ჯენკინსი
თავის უახლეს წიგნში, ნიჰილისტური დრო: ფიქრი მაქს ვებერთან ერთად, პოლიტიკის თეორეტიკოსი ვენდი ბრაუნი ავითარებს ერთგვარ მსჯელობას პოლიტიკურ და აკადემიურ ეთოსზე, რომელიც ამერიკულ საზოგადოებას დონალდ ტრამპის არჩევნების პერიოდიდან ახასიათებს, თუმცა ავტორს მიაჩნია, რომ ეს პროცესი დიდი ხნით ადრე დაიწყო.
ბრაუნი ამტკიცებს, რომ ჩვენ, ნიჰილისტურ ეპოქაში ვცხოვრობთ, რადგან საუკუნეების განმავლობაში ღირებულებებზე ნელ-ნელა მილევადი რელიგიური ძალაუფლება უალტერნატივო რჩება, მეცნიერება და გონება კი ვერ ახერხებს წარმატებული ალტერნატივების შემოთავაზებას, და რადგან თანამედროვე ცხოვრება კომერციალიზებულია. ამ ყველაფრის შედეგი კი ადამიანური ღირებულებების კრიზისია, რომლებიც ერთდროულად პერსონალიზებული, პოლიტიზებული და ინსტრუმენტალიზებულია. „დაყვანილი ჰეშტეგებამდე, ბამპერის სტიკერებამდე, ეზოს ნიშნებამდე, ეფემერული ჯგუფის იდენტობებამდე თუ მარკეტინგულ ხრიკამდე, ღირებულებები კარგავენ სიღრმეს და მდგრადობას … მორალური წესრიგის ფორმირების უნარს.“ შესაბამისად, სახეზე გვაქვს ღირებულებების შესახებ არსებითი დემოკრატიული დებატის მიმართ სამართლებრივი და სახალხო ერთგულების ეროზია, მათ შორის ჭეშმარიტების, როგორც ღირებულების მიმართ, და მათ ნაცვლად პოლემიკისა თუ ძალაუფლების პოლიტიკის აღმასვლა – დასძენს ავტორი.
მაშ, რა არის გამოსავალი? ამ კითხვებზე პასუხის შემოთავაზებისას ბრაუნი მაქს ვებერის ორ ცნობილ ლექციას ეყრდნობა, რომელიც ცნობილმა გერმანელმა სოციოლოგმა პირველი მსოფლიო ომის დასასრულს წაიკითხა: „პოლიტიკა, როგორც მოწოდება და ხელობა?“ და „მეცნიერება, როგორც პროფესია“. ამ ლექციებში ვებერი განმარტავს მის ნააზრევს ნიჰილიზმის გავლენებზე როგორც სამეცნიერო, ისე პოლიტიკურ საქმიანობაზე და მის მცდელობას დაიცვას ფუნდამენტური ღირებულებები ორივე სფეროში.
ბრაუნს ვესაუბრე იმის თაობაზე, თუ როგორ ესმის მას ჩვენი დროის ნიჰილიზმი, რატომ არის ვებერი სწორედ ის მეგზური, რომელიც ჩვენ გვჭირდება, და რა როლი უნდა ჰქონდეს უნივერსიტეტსა და მეცნიერებს დღეს საზოგადოებაში. მოცემული ინტერვიუ წარმოადგენს შეჯამებას, მეტი სიცხადისა შემოტანისა და მოცულობის შემცირების მიზნით.
დენიელ შტაინმეც-ჯენკინსი: “ნიჰილიზმი“ ერთ-ერთია იმ ფილოსოფიურ ცნებათაგან, რომელიც, „დეკონსტრუქციის“ მსგავსად, გვხვდება პოპულარულ დისკურსში, თუმცა მისი ამჟამინდელი მნიშვნელობა განსხვავდება მისი ადრინდელი აკადემიური გამოყენებისგან. თქვენ ამტკიცებთ, რომ ამ ცნებას მიმდინარე პოლიტიკური მომენტის აღწერა შეუძლია. თუმცა, კონკრეტულად რას გულისხმობთ? რა თვალსაზრისით ვცხოვრობთ ამჟამად ნიჰილისტურ დროში?
ვენდი ბრაუნი: დღეს ნიჰილიზმს ხშირად აღიქვამენ, როგორც ინდივიდუალურ განწყობას, რომელიც გამოიხატება მწუხარებით, სასოწარკვეთით, ან ცინიზმით, ამ მდგომარეობაში სამყაროში არაფერს, მათ შორის საკუთრივ სიცოცხლესაც არ აქვს აზრი. ეს განწყობა ხშირად ასოცირდება მოწყენილობასთან ან დეპრესიასთან, კერძოდ, მის უფრო აგრესიულ ფორმასთან, სწორედ ამიტომ პანკების და სკოლაში მოსწავლეების მკვლელობები მისი ერთ-ერთი ცნობილი კულტურული გამოხატულებაა. თუმცა, არსებობს ნიჰილიზმის თეორეტიზების მდიდარი ტრადიცია, რომლის მიხედვითაც ტანჯვა და სასოწარკვეთა მხოლოდ სიმპტომებია და მისი ამგვარი გაგება, ნიჰილიზმის ძირითად არსს სრულყოფილად ვერ გადმოსცემს. ეს ტრადიცია ასოცირდება ნიცშესთან და ადრეულ რუს ეგზისტენციალისტ მწერლებთან, ტოლსტოისა და დოსტოევსკისთან, მათ ნაშრომებში ნიჰილიზმი გაგებულია, როგორც თანამედროვე ეპოქისთვის დამახასიათებელი ყოვლისმომცველი, ისტორიული, კულტურული მდგომარეობა, რაც თავის მხრივ, დაკავშირებულია, განმანათლებლობის ეპოქით გამოწვეული, რელიგიური ავტორიტეტის ჩამოშლასთან.
და რა ხდება ამ დროს? სუსტდება რა რელიგიური ავტორიტეტი, ყველანაირი ღირებულების საფუძველი – მათ შორის ჭეშმარიტების ღირებულების – იმსხვრევა. როდესაც მეცნიერება და გონება რელიგიურ ჭეშმარიტებას ანაცვლებს, ღირებულებებს საფუძველი გამოეცლება, ვინაიდან ეს ახალი, სარწმუნო ცოდნის ფორმები ვერ ანაცვლებენ რელიგიას, როგორც ღირებულებების ფუნდამენტს და თავადაც არ შეუძლიათ ახალი ღირებულებების შემოთავაზება. როგორც ამას ტოლსტოი გვახსენებს, მეცნიერება გვიჩვენებს საგანთა და მოვლენათა მუშაობას, მაგრამ არაფერს გვეუბნება რა არის მისი მნიშვნელობა ან როგორ უნდა შევაფასოთ თუ დავაფასოთ იგი. ამის მსგავსად, გონება გვაძლევს გამოთვლის, დაგეგმვის, ანალიზის, და სიღრმისეული გამოკვლევის შესაძლებლობას, თუმცა მას არ შეუძლია ფუნდამენტური ღირებულების განსაზღვრა. ამრიგად, ევროპული მოდერნულობის წიაღში აღმოცენებულ ჭეშმარიტების ახალ ვარიაციებს შეუძლიათ იქცნენ მნიშვნელოვან ბიძგად ახალი სამყაროს შექმნისთვის, მაგრამ ეს ახალი ჭეშმარიტება ასევე თავდაყირა აყენებს რელიგიასთან დაკავშირებულ, უკვე დამკვიდრებულ მნიშვნელობებსა და შეფასებებს.
ნიჰილიზმის პრობლემა ჩნდება სწორედ იმ სივრცეში, რომლის ერთ მხარესაა ღირებულებების ეპოქა, რომელიც ღმერთს (ან ბუნებას) უკავშირდება, ხოლო მეორე მხარეს აღიარება იმისა, რომ მნიშვნელობა და ღირებულება ადამიანის შექმნილია, მის მიერაა განსაზღვრული და მისი განსჯის შედეგია.
ნიჰილიზმი გამოხატავს ამ შუალედური სივრცის კულტურულ, პოლიტიკურ და ცოდნის მდგომარეობას, რაც გულისხმობს დაშვებას, რომ თუ მნიშვნელობასა და ღირებულებებს არ გააჩნიათ გარე, ზე-ადამიანური საფუძვლები, მაშინ ისინი არც კი არსებობენ. შეიძლება ითქვას, რომ ნიჰილიზმი რელიგიური მელანქოლიის გამოხატულებაა. ის გარკვეულწილად მაინც რელიგიურ ჩარჩოშია მოქცეული – თვით იდეა, რომ სამყაროს, ან სიცოცხლეს არ აქვს საზრისი, გულისხმობს რომ ამ საზრისს ვქმნით არა ჩვენ, არამედ რაღაც ან ვიღაც სხვა.
როდესაც რელიგიური ავტორიტეტი სუსტდება, ფუნდამენტური ღირებულებები – მათ შორის ჭეშმარიტება – კი არ ქრება, არამედ კარგავს აბსოლუტური ჭეშმარიტების სტატუსს და შედეგად სახეზე გვაქვს ღირებულებების რღვევა. ღირებულებები კი არ ქრება, არამედ ხდება უმნიშვნელო და უსარგებლო, რისი ჩანაცვლება და ინსტრუმენტალიზებაც მარტივადაა შესაძლებელი. სწორედ ეს აღწერს დღევანდელობას იმ კუთხით, თუ როგორ აღმოჩნდა ღირებულებები კორპორაციების, ინფლუენსერებისა და პოლიტიკოსების ხელში.
მაგალითად, ყველამ იცის, რომ Big Oil-ი არ აშენებს მდგრად პლანეტას, მაგრამ ასეთი ბრენდინგი აუცილებელია. ასევე, ყველამ იცის, რომ ტრამპი შორსაა ქრისტიანობისგან, მაგრამ მან იპოვა ევანგელისტურ-ქრისტიანული მიმდევრების სახით საყრდენი, რაც მას საკუთარი ძალაუფლების განმტკიცებაში ეხმარება და ძირითადად მის ნარცისიზმს კვებავს. მსგავსად ამისა, მისი მხარდამჭერების უმეტესობამ იცის, რომ ტრამპს 2020 წლის არჩევნები არ მოუგია, თუმცა ეს სიმართლე ტრამპისადმი მათ ძლიერ მიჯაჭვულობაზე გავლენას არ ახდენს. ინსტრუმენტალიზებული ღირებულებები, ნარცისიზმი, ძალაუფლებისკენ სწრაფვა, ყოველდღიური სიცრუე და დამნაშავეობა – ნიჰილისტური დროის მახასიათებლებია. ამ ვითარებაში, ფასეულობები კვლავ გვაქვს, მაგრამ მათ დაკარგეს სიღრმე, სერიოზულობა და უნარი წარმართონ ქმედება და განსაზღვრონ სამყარო. ღირებულებები იქცა ძალაუფლების, ბრენდინგის, და რეპუტაციის აღდგენის იარაღად.
ნიცშე და ფროიდის თანახმად, ღირებულებების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქციაა სინდისის დაცვა და მის გარშემო მსჯელობის უზრუნველყოფა. ადამიანური ღირებულებები გზამკვლევია იმის გასაგებად, თუ რა უნდა და არ უნდა მივიჩნიოთ დასაშვებად ჩვენში და სხვებში. ამრიგად, როდესაც ფასეულობები ირყევა და ჩამოიშლება, როგორც ეს ნიჰილისტურ დროში ხდება ხოლმე, იგივე ემართება სინდისსა და მის შემზღუდველ ძალას. სინდისი აღარ აფერხებს ქმედებას ან მეტყველებას – ყველაფერი დასაშვებია. შესაბამისად, ფარისევლობა უკვე აღარ წარმოადგენს მნიშვნელოვან მანკიერებას, საჯარო პირებისთვისაც კი.
და ბოლოს, ნიჰილიზმი იწვევს საზღვრების რღვევას და ყველაფრის ჰიპერპოლიტიზებას. დღეს ეკლესიები, სკოლები და პირადი ცხოვრება პოლიტიზებულია. რას მოიხმარ, რას ჭამ, ვისი გამომწერი ხარ, როგორ იცვამ – ეს ყველაფერი პოლიტიზებულია, თუმცა ეს არ არის შინაარსობრივი და სერიოზული გზით პოლიტიკურობა. ამის დასტურია „“ქენსელი“ (გაუქმების) კულტურა“, რომელიც პოლიტიკური სპექტრის ყველა მხარეს გვხვდება. ეს არის პოლიტიკის ინდივიდუალიზება და ტრივიალიზაცია.
დშჯ: მეტი სიფრთხილით ხომ არ უნდა დავეყრდნოთ ვებერის ნააზრევს დღევანდელი მომენტის გასააზრებლად? ის ხომ გერმანელი ნაციონალისტი იყო, რომელიც ძალაუფლების პოლიტიკის ლოგიკას იზიარებდა – მართლაც, როგორც ცნობილია, იურგენ ჰაბერმასმა კარლ შმიტი დაახასიათა როგორც მესამე რაიხის ეგრეთწოდებული გვირგვინოსანი იურისტი და „ვებერის მემკვიდრე“?
ვ.ბ. რას ნიშნავს სხვა მეცნიერთან ერთად ფიქრი, მათ შორის ისეთთან, ვისგანაც შეიძლება ბევრი რამ განგასხვავებდეს და ვისთანაც შესაძლოა უთანხმოება გქონდეს? სხვასთან ერთად ფიქრი, განსაკუთრებით ისეთ დიდ თანამოსაუბრესთან, როგორიც ვებერია, არ ნიშნავს მის ნააზრევზე „დაყრდნობას“, არამედ მისი შეხედულებებისა და შეზღუდვების გაგებას. ჩემთვის ეს ისევე ეხება მარქსს, ადორნოს ან თანამედროვე კრიტიკულ თეორეტიკოსებს, როგორც ვებერს და მასთან ერთად ფიქრს. შეუძლებელია იმუშაო მხოლოდ ისეთ თეორეტიკოსებთან, რომლებსაც ეთანხმები. ეს ინტელექტუალური გამეორება ან იმიტაციაა, ვიდრე ფიქრი. შეუძლებელია ასევე სოციალური და პოლიტიკური თეორიის ისტორია პოლიტიკური ლაკმუსის ტესტს დაუქვემდებარო. ვერავინ ჩააბარებს ამ ტესტს, სულელური მიდგომაც კია კითხვისა და სწავლის მიმართ.
მე გულწრფელად მაოცებს ის შფოთვა, რომელიც პოლიტიკურ ოპონენტებთან ინტელექტუალურ დიალოგს ახლავს თან, განსაკუთრებით გარდაცვლილებთან. რატომ უნდა გვეშინოდეს ამის? მე ამას ანტი-ინტელექტუალურ პოზაში ყოფნას ვამსგავსებ, როდესაც წარმოიდგენ, რომ ამგვარი დიალოგის გამო მის ტყვეობაში ხარ. ამ თვალსაზრისით, ეს სწორედ ნიჰილისტურ რღვევას ასახავს, ინტელექტუალურ ძიებასა და ხალხის ძალაუფლებას შორის ზღვრის წაშლას, როგორც აღვნიშნე – თითქოს სხვებთან ერთად ფიქრი მათ მოკავშირეობას ან მხარდაჭერას ნიშნავდეს. ეშინოდა არისტოტელეს პლატონთან ერთად ფიქრის? მარქსს ჰეგელთან ან რიკარდოსთან? არენდტს ჰაიდეგერთან, ავგუსტინესთან ან მაკიაველთან? ან თანამედროვე თეორეტიკოსებს (რასისტს და მიზოგინს) არენდტთან? მარტინ ლუთერ კინგს სოკრატესთან? პოლ გილროის ჰეგელთან? არა. ამ თანამოსაუბრეებთან ერთად წახვიდოდი ბარიკადებზე? არა!
მიუხედავად ამისა, მე არ ვემხრობი თეორიისადმი ისეთ მიდგომას, როდესაც თეორიებიდან ისეთ ცნებებს და გამოთქმებს შეარჩევ, რომლებსაც არაფერი აქვთ საერთო უფრო ფართო არგუმენტებთან, მათ შორის, მათ დაუდასტურებელ წინამძღვრებთან თუ შედეგებთან. ამგვარ პრაქტიკას თეორიები დაჰყავს ცნებებამდე, ტროპებამდე ან პოზიციებამდე, რა დროსაც იკარგება თეორიის სიკაშკაშე, მისი უნარი მთელი სამყარო გაანათოს, დიდი ალბათობით რადიკალური ან კრიტიკული პერსპექტივიდან.
დშჯ: როგორც თქვენ განმარტავთ, ვებერი ფიქრობდა, რომ ქარიზმა აუცილებელია პოლიტიკური ლიდერისთვის. ის ასე ფიქრობდა, რადგან პოლიტიკაში ლტოლვას გარდაუვალი როლი აქვს, რომ აღარაფერი ვთქვათ თანამედროვე ცხოვრების ბიუროკრატიზაციასა და რაციონალიზაციაზე, რომელიც ადამიანის თავისუფლებას ახშობს. დღევანდელ მემარჯვენე მოძრაობებს, თქვენი დაკვირვების თანახმად, ძალიან კარგად ესმით ეს და ქარიზმას, თავიანთ სასარგებლოდ, პოლიტიკური უპირატესობისთვის იყენებენ. რატომ არ ესმით ლიბერალებს ქარიზმისა და ლტოლვის როლის მნიშვნელობა პოლიტიკაში – ეს არის მენტალიტეტი, როგორც თქვენ ამბობთ, რომელიც ხშირად მათ დამარცხებას განაპირობებს?
ვბ: ბარაკ ობამა და ბილ კლინტონი გარკვეულწილად ქარიზმატულები იყვნენ, ნამდვილად ასეა, მაგრამ მათი პოლიტიკური ზომიერების გამო, ლიბერალები დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ მათი ქარიზმა მხოლოდ ხმების მობილიზებისთვის იყო გამოსადეგი; აქ არსებითი მნიშვნელობის იყო სწორედ მათი ნეოლიბერალიზმი და პროცედურების მიდევნება, რომ აღარაფერი ვთქვათ პოლიტიკის სფეროში მათ ექსპერტიზასა და სიღრმისეულ ცოდნაზე.
ბევრი მიზეზი არსებობს იმისა, თუ რატომ ეკიდებიან ეჭვით ლიბერალები ქარიზმის საკითხს, თუნდაც ლიდერობის შთამბეჭდავ უნარს. რა თქმა უნდა, არსებობს ლიბერალური შფოთვა ფაშიზმთან დაკავშირებით და პოპულიზმის სიძულვილი, მაგრამ ამავდროულად არსებობს ყოველდღიური ლიბერალური ერთგულება რაციონალური პროცედურებისა თუ ინსტიტუტების მიმართ, და რაც ყველაზე მთავარია, მუდმივი რწმენა იმისა, რომ სიქველე, ჭეშმარიტება და კეთილგონიერება არსებითად გადაჯაჭვულია პროგრესთან. ლიბერალები ძირითადად აფრთხობთ ლტოლვისა და ემოციების როლი პოლიტიკაში, ისევე როგორც აღტყინებული, მობილიზებული მასების იდეა.
კრიტიკის მიუხედავად, ლიბერალებისა და მემარცხენეების უმეტესობას მაინც სჯერა, რომ მათ მხარესაა გონება და სიმართლე, რაც სიმართლეს არ შეესაბამება, და არც ისაა მართალი, რომ დემოკრატია თანხმობაშია გონებასა და სიმართლესთან. ერთადერთი, რაც ჩვენ გაგვაჩნია არის ვალდებულებათა წყება. თუ ჩვენ ვაპირებთ შევაკავოთ კლიმატური კატასტროფა და თავიდან ავიცილოთ ფაშიზმი, სჯობს ჩვენს რეალობას დროულად გავუსწოროთ თვალი. საჭიროა ჩამოვაყალიბოთ ალტერნატიული პოლიტიკური და ეკონომიკური წესრიგის დამაჯერებელი ხედვები, რომლებიც არა „ინტერესებზე“ ან რაციონალურობაზე იქნება დაფუძნებული, არამედ ხალხის სურვილებსა და მისწრაფებებს უკეთესი სამყაროსკენ ამავდროულად, აუცილებელია არსებული სურვილებისა და მისწრაფებების ახლებური ინტერპრეტაციები და მათთვის ახალ მიმართულების მიცემა.
რატომ შეიძლება სავსებით გონივრულად მიიჩნევდნენ საშუალო და მუშათა კლასის თეთრკანიანები, თავიანთი პრივილეგიების დაცვისთვის, დემოკრატიის ჩამოშლას, ყველაფრის ეჭვქვეშ დაყენებას – სასკოლო პროგრამებიდან და პროგრესული გადასახადებით დაწყებული და ლტოლვილებისა და მიგრანტებისადმი ღირსეული მოპყრობით დამთავრებული. ჩვენ შეგვიძლია დაუსრულებლად უარვყოთ ამ შეხედულებების წინაპირობები, მაგრამ მხოლოდ ნაკლებად საშიში და ნაკლებად დაუცველი მომავლის ხედვას შეუძლია მიიზიდოს ნებისმიერი ასეთი პროგრესული ან რევოლუციური ალტერნატიული მომავლისკენ ან აამაღლოს აპოლიტიკური მოქალაქეების ცნობიერება, რათა ისინი ამგვარი მომავლის მშენებლობაში ჩაერთონ. ეს ხედვა მაცდური და მომხიბლავი უნდა იყოს, და მას წარმოადგენდნენ თანაბრად მომხიბვლელი, და ამავდროულად პასუხისმგებლობის ეთიკის ერთგული ლიდერები და მოძრაობები.
დშჯ: ვებერის ხაზგასმა ქარიზმაზე, მის ლექციაში „პოლიტიკა, როგორც მოწოდება“, როგორც ჩანს ეწინააღმდეგება მისივე დებულებას ლექციაში „მეცნიერება, როგორც მოწოდება “, სადაც აკადემიური ცხოვრება დაჰყავს რაციონალურობამდე, დისციპლინურ სიზუსტემდე, სამყაროდან გაქცევამდე, და სხვა. გარკვეულწილად, თქვენ ეთანხმებით ამ მოსაზრებას, როდესაც ამბობთ, რომ „აუცილებელია აკადემიურ და პოლიტიკურ ცხოვრებას შორის მკაფიო ზღვრის არსებობა“. როგორ უპასუხებდით კრიტიკოსებს, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ეს აპოლიტიკური მიდგომა აკადემიაში საბოლოოდ ჯამში პოლიტიკური სტატუს–კვოს შენარჩუნებას ემსახურება?
ვბ: რატომ შეიძლება სკრუპულოზური კრიტიკული ანალიზისადმი ერთგულება გავიგოთ, როგორც სტატუს-კვოს შენარჩუნება, და არა მისი მოშლა? რატომ შეიძლება მივიჩნიოთ არსებული მდგომარეობის განმტკიცებად პოლიტიკური ვითარების უკეთ გაგების მიზნით პოლიტიკური სფეროს ქაოსიდან განზე გადგომა? პირიქით, აკადემიური სივრცის ზედმეტად პოლიტიზება უფრო მეტად შეუწყობს ხელს იმის, რასაც თქვენ „პოლიტიკურ სტატუს-კვოს“ უწოდებთ კვლავწარმოებას. ამასთან ის საფრთხეს შეუქმნის აკადემიური კვლევის პოტენციალს კრიტიკულად შეისწავლოს და ეჭვქვეშ დააყენოს იგი.
ვებერი არ თვლის, რომ პოლიტიკური ღირებულებები აკადემიურ დისკუსიებს ან მეცნიერულ ანალიზს უნდა ჩამოვაშოროთ, და მე მას ამაში ვეთანხმები. ის, რასაც ის ეწინააღმდეგება, არის ღირებულებებისთვის პროპაგანდის გაწევა ნაცვლად კრიტიკული კითხვების დასმისა – იქნება ეს პროფესორების მიერ უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება ლექციების ჩატარებისას, თუ სტუდენტები, რომლებიც ითხოვენ, რომ მათი პოლიტიკური შეხედულებები უკრიტიკოდ მიიღო, როგორც რელიგიური რწმენა – პირადი და ხელშეუხებელი. აკადემიისა და პოლიტიკის დაცალკევების მიზანია დაიცვას სივრცე, სადაც შესაძლებელია შემეცნება ნიჰილიზმისთვის დამახასიათებელი ზედაპირული პოლიტიზების გარეშე და სადაც ღირებულებების კრიტიკული გადასინჯვა შეიძლება. ის მიზნად ისახავს სივრცის შექმნას რეფლექსიისთვის, გამოკვლევისთვის, რათა ამ პროცესმა ხელი შეუწყოს ცვლილებს.
ვებერისთვის, ცოდნის სფეროში ნიჰილიზმის უგულებელყოფა, სხვა საკითხებთან ერთად, იმასაც მოიაზრებს, რომ სტუდენტებს ასწავლოს, რომ ღირებულებები ადამიანის მიერაა შექმნილი, მაგრამ ამავდროულად კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. ღირებულებები არც ზეციური და არც ბუნებრივი წიაღიდან, არც მეცნიერებიდან ან ლოგიკიდან არ აღმოცენდებიან, მაგრამ ღირებულებები ცენტრალურია ადამიანად ყოფნისთვის, იმისათვის, რომ გამოძერწო საკუთარი ცხოვრება და შენი წვლილი შეიტანო სამყაროს შექმნაში.
ცხადია, რომ ცოდნა და სწავლება ყოველთვის იყო ძალაუფლებასთან შერწყმული. ფაქტების ინტერპრეტირებას ყოველთვის აქვს ადგილი და ფაქტები დისკურსულად ორგანიზებულია; მეთოდები პოლიტიკურია; ცოდნის ნეიტრალურობის იდეა სისულელეა. ცოდნა არასოდეს არის ობიექტური, დამოუკიდებელი პოლიტიკისგან, მისი წარდგენის ფორმებისგან და კონტექსტისგან.
ამასთანავე, არაფერი ისე არ უქმნის საფრთხეს სერიოზულ ინტელექტუალურ შრომას, როგორც პოლიტიკური დღის წესრიგის გავლენა, იქნება ეს სახელმწიფოს, ბიზნეს ინტერესების, ეკლესიის, რევოლუციური მოძრაობის, ან თუნდაც აკადემიური მიკერძოების. ამავდროულად, არაფერია უფრო შეუფერებელი პოლიტიკური წარმატებისთვის, ვიდრე დაუსრულებელი რეფლექსურობა, კრიტიკა და ღიაობა, რაც აუცილებელია მეცნიერული გამოკვლევისა და შემოქმედებითი რეფლექსიისთვის. გადაჭარბებული კრიტიკული აზროვნება ასუსტებს პოლიტიკურ ეფექტურობას, ისევე როგორც განუწყვეტელი პოლიტიზება აზიანებს კრიტიკულ კვლევას.
ვებერის თანახმად, „სიტყვები საკლასო ოთახში იმ მიზანს ემსახურება, რომ ნიადაგი მოამზადოს ფიქრისთვის და რეფლექსიისთვის. პოლიტიკურ არენაზე კი სიტყვები იარაღს ჰგავს, რომელსაც მტრების წინააღმდეგ იყენებ“. ან გავაკეთოთ სტუარტ ჰოლის პერიფრაზი: აკადემიურ სფეროში ვიკვლევთ ფაქტების არსს, ვაანალიზებთ ნარატივებს, მნიშვნელობებისთვის დამახასიათებელ ცვალებადობას, მაშინ როდესაც პოლიტიკის სფეროში ფაქტებს ვიყენებთ ჰეგემონური ნარატივის დასამკვიდრებლად, და მნიშვნელობების ცვალებადობის თავიდან ასარიდებლად.
ამ სფეროების აღრევა ზიანს აყენებს ორივეს. ასევე ნიჰილისტური საზღვრების რღვევის შედეგია დაბნეულობა, რასაც ვებერიც აღწერს და განცალკევების გზით ცდილობს მისგან თავის დაღწევას. ის გვთავაზობს ვაღიაროთ ღირებულებები, როგორც უმნიშვნელოვანესი, თუმცა მოკლებული მყარ საფუძველს. ის ასევე გვირჩევს გავიგოთ პოლიტიკა, როგორც ბრძოლა ამ ღირებულებებისთვის. ხოლო აკადემია, როგორც კვლევის და შემეცნების, კრიტიკული რეფლექსიის ადგილი, სადაც თუნდაც კრიტიკული ანალიზის შედეგად ჩვენსავე მიდგომებს შევცვლით, თეოლოგიურ-პოლიტიკური ჭეშმარიტების მტკიცების ნაცვლად.
დშჯ: სად ცდებიან მემარჯვენე კრიტიკოსები, როდესაც ამტკიცებენ, რომ აკადემია სასათბურე პირობებს ქმნის ლიბერალური აქტივიზმისთვის? სხვა სიტყვებით, როგორ უკავშირებთ თქვენს არგუმენტს აკადემიურ პასუხისმგებლობასთან დაკავშირებით, აკადემიური თავისუფლების საკითხს?
ვბ: რამდენადაც ზოგიერთი (და არა ყველა) მემარცხენე პროფესორი და სტუდენტი უარს ამბობს „ზღვრის გავლებაზე,“ რაზეც ახლახან ვსაუბრობდით, ეს კრიტიკოსები არ ცდებიან. თუმცა, მემარჯვენე ფლანგიც მსგავსად მოქმედებს, როდესაც ცდილობს მემარჯვენე პოლიტიკური ღირებულებებით ჩაანაცვლოს მემარცხენე ღირებულებები აუდიტორიებსა და კამპუსების კულტურაში, ესეც მსგავსი პრობლემაა.
აკადემიური თავისუფლება, რა თქმა უნდა, უაღრესად მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მემარჯვენეები მის განადგურებას ცდილობენ. ჩვენ უნდა დავიცვათ აკადემიური თავისუფლება, როგორც პროფესორების კოლექტიური უფლება, განთავისუფლდეს ძალაუფლების – რელიგიური, პოლიტიკური და ეკონომიკური – ჩარევისგან. ჩვენ ასევე გვჭირდება სტრატეგიები იმისათვის, რომ ეს უფლება გავრცელდეს ამერიკული უნივერსიტეტების იმ მოწვეულ ლექტორებსა და კურსდამთავრებულზე, რომელთა დატვირთვა უნივერსიტეტებში სწავლების მხრივ ყველაზე დიდია. ყოველივე ეს მნიშვნელოვანია იმისათვის, რომ აკადემიურ თავისუფლებაზე წუხილმა არ შთანთქას ყველაფერი, რაც სწავლებას და კვლევას ეხება, მათ შორის კითხვებს იმის შესახებ, თუ რა და როგორ უნდა ვასწავლოთ დღევანდელ დღეს, როგორ ვუდგებით ცოდნას და პოლიტიკას საკლასო ოთახებში. როგორც ყველა სხვა უფლება, აკადემიური თავისუფლება ძალაუფლებისგან დაცვას ისახავს მიზნად, ის არ წარმოადგენს ერთგვარ ქმედით პროგრამას თუ რა და როგორ უნდა გავაკეთოთ.
დემოკრატიულ ქვეყნებში, მოქალაქეებმა თავად უნდა მართონ საკუთარი თავი. იმისათვის, რომ დღეს ეს შესაძლებელი გახდეს, მოქალაქეები უნდა ფლობდნენ რამდენიმე სახის ცოდნას და ანალიტიკურ შესაძლებლობებს. მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების ცოდნა ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც სოციალური და ჰუმანიტარული მეცნიერებების. ჩვენ ვერ შევძლებთ საკუთარი თავის მართვას, თუ არ ვიცნობთ იმ სამყაროს, რომელშიც ვცხოვრობთ. დემოკრატიები, სადაც განათლების სიმწირეა, ყოველთვის საშიში იყო; რაც უფრო კომპლექსურია ძალაუფლება, რომელიც მართავს და რაც უფრო მეტად დახვეწილია ამ ძალაუფლების წარმომადგენელი მედია, მით უფრო სერიოზული ხდება ეს პრობლემა.